Лишається досліджувати класичну літературну спадщину.
Окрім, чисто культурно-мистетського задоіолення, це також може послужити цікавим порівнянням взаємовідносин між Англією та Францією у період з XI по XIV ст. - саме такі датування літературних джерел.

Треба мені дома в паперах поритися, то принесу більше конкретної інфи.

а Ти думаєш, що фільм "Король Артур"(2004) з Клайвом Оуеном чиста вигадка?

якраз там і представлена одна з можливих версій, що Артур і його лицарі походили від Сарматських вершників, а на початку фільму так і показують мапу України 

в мене є окрема книга по Кельтам в Європі  (я колись також досліджував їх вплив на нашу культуру).
Так ось там є пояснення, що усі європейські горяни можуть бути недобитими нащадками кельтів (їх з гір по-просту ніхто не міг вибити).
Тут Тобі і Галати (лист Павла до Галатів) і Галіція - Галиччина, і Галісія в Іспанії і Галлія у Франції... Бо, Галатае - це Келтае, Цельтик... - люди-кури ("домогосподарі", а також завдяки крилам курей на шоломах)... Арморіка як завжди вийняток   
а Шотландці, Ірландці і мешканці о.Мен попросту настільки далеко відрізались від своїх кузенів-кельтів з інших країн, що по просту створили цілком окрему родинну систему і мову. А найбільше скупчення кельтів було в Австрії. Тільки потім варвари настільки все переколошматили, що про їх попередників не згадували аж до минулого століття, коли щаслиаим трафом після війни під час розкопок не натрапили на найбільше і найбогатше з відомих до сьогодні поселеннь кельтів.
...І на мапі розселення кельтів в Європі римських походів часів Адріана наші Карпати також зазначені як осередок кельтів.
мій друг з Польщі, проф. археології, в Бещадах (а це ж етнічно територія Русів) знайшов глечик з кельтськими монетами ІІ ст.!
ось так...

це було з сайту:

http://ru.wikipedia.org/wiki/Король_Артур

Для тих хто читає польською я знайшов більш детальну інформацію.

Тут якраз цікаво описується Бретоньський (Арморіка) акцент легенди.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Król_Artur

а це одна з моїх статей, після експедиції-дослідження Бретані в 2002 році.
Може бути для Вас відповіддю, чому я так вчепився за тую Арморіку   

W POSZUKIWANIACH EXCALIBURA
(Podróż do Armoryki)

PROLOG

Będąc dzieckiem często prosiłem ojca o bajkę przed snem na dobranoc. I jeśli jego kołysanki składały się z pirackich szant, to baśni były wyłącznie o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu. O miodzie na dzikich polach wrzosowych, o mężnych ludziach co je bronili, o wróżkach i dobrzym czarodzieju Merlinie. Tak słuchając, przytiskałem do siebie mocniej swój zabawkowy miecz Excalibur i zapadałem w sen, sen pełny wypraw i wielkich czynów.
Minęły lata. Wędrując po Świecie i ucząc się od życia, poznawałem co raz to nowych ludzi i odkrywałem nowe horyzonty. Jednego dnia prawie że przypadkiem trafiłem do Francji. Przy całej mojej sympatii do muszketerów dłużej trzech dni w Paryżu nie wytrzymałem i po zwiedzaniu Wersala oraz spełnienia testamentu Włodzimierza Wysockiego („Plewał ja s Ejfielewaj baszni na golowy prochożych Pariżan”) wsiadłem na pociąg z oznakowaniem w czarno-białe paski i popędziłem do Bretanii – krainy Celtów. Tam mnie owiał słony wiatr z Atlantyku, tam poczułem prawdziwą wolność!

BRETANIA

W północno-zachodniej Francji, na Półwyspie Bretońskim, mieści się kraina dumnych ludzi Bretończyków, mglista i bajeczna Armoryka. Nawt dziś, w świecie wielkich globalistycznych zmian, Bretania pozostaje krainą owianą mgłą wieków i legend, prachistorycznych celtów i melhirów, średniowecznych zamków i  klasztorów, dumnych bretończyków i bajeznych istot Gasteropostale.
W V–VI wieku Anglowie wraz z Sasami i Jutami z Półwysepu Jutlandzkiego zajęli obszar dzisiejszej Anglii, spychając dotychczasowych mieszkańców, Brytów, do Walii, Kornwalii i na Armorykę. Ten napływ ludności celtyckiej z Brytanii znany jak Rzymska Armorica. W średnioweczu zaś Bretania, nazywana wtedy jeszcze Małą Brytanią, tworzyła hrabstwo, które od XII wieku było łakomym obiektem rywalizacji francuzko-angielskiej. W roku 1532 po kapitulacji ostatniego zamku Vitre Bretania ostatecznie zostaje włączona do Francji jako księstwo będąc jednym z największych lenn Korony.

Zwalczając stereotypy. Wędrując po świecie spotykałem się nie raz z sytuacjami, kiedy przez steryotypowe myślenie trafiałem w różne komiczne a to i tragiczne sytuacji. Chcąc osczędzić takich niezręczności Państwu, uprzejmie informuję, że Polska nazwa „fasolki po bretońsku” pasuje do dania jak „pierogi po rusku”, których ani u bretończyków w pierwszym wypadku, ani u rosjan w drugim po prostu nie ma! Specjały bretończyków - owoce morza, naleśniki z grzeczanego ciasta z ziemniakami, grzybami i boczkiem, słone masło albo kruche ciastka z tym że słonym masłem, jabłkowe wino – sidr i orzechowe piwo druidów. 
Flaga Bretanii – czarne futro wywiórki (jak na średniowecznych herbowych tarczach) na tle biało-czarnych pasków - jak flaga Stanów Zjednoczonych. W ogóle, czarno-białe kolory, są narodowymi dla Bretończyków. Stolica obecnej Bretanii miasto Rennes, główny port morski – Brest (tam obecnie mieszka słynny kompozytor muzyki elektrycznej Jean Michel Jarre). Oprócz rybołówstwa na Atlantyku i LaManche na łądzie uprawiają rolnictwo, głównie pszenicę, kukurydzę, warzywa; także hodoują bydło. Instrument narodowy bretończyków – mały akordeon.

CELTOWIE

Zapytajcie mieszkańców Bretanii za kogo się uważają. Najpierw powiedzą, że są Bretończykami, Celtami, a dopiero potem Francuzami. I świadectwem temu niech będą liczne pozostawione świątynie druidów. Miejsca niesamowite, owiane mgłą historii, nie pozbawione w swoim uroku magii i tajemnicy. Gdyby tylko te kamienia potrafiły mówić! Opowiem o dwu takich miejscach.

La Roche aux Fees – „Skała pośród Lasu”, co w 35 km od Rennes jest najstarsza i największą Świątynią Druidów na lądzie. Dany typ budowy znany raczej jak Dolmen – w arhcheologii francuzkiej oznacza świątynie z megalitów. Ze starobretońskiego-celtyckiego oznacza – kamienny stół (ołtarz?). Świątynia ta powstała około 4500 lat temu. Jej długość całkowita wynośi 20 metrów, waga bloków 40 ton. Interesującym jest fakt tego, że w okolicy 5 km nie ma żadnej skały. Biorąc pod uwagę datę powstania świątyni fakt transportowania kamieni po prostu zdumiewa. Czy służyło to miejsce przez te lata za obserwatorię przyciągającą niebiańską energię i łaskę gwiazd lub miejsce uroczystych pogrzebów albo krwawych ofiar czy orgij, tego się nie dowiemy.
Drugim magicznym miejscem o którym chciałbym podzielić się z czytelnikiem jest Menhir Płodnosci – niedaleko od Dol-de-Bretagne. Druidzi wierzyli, że ten kamien o olbrzymim falicznym kształcie w czasie pełni księżyca wbiera w siebie moc kosmosu, dającą nowe życie. W jedną z takich nocy trzeba było ludziom ubiegającym się o płodnośc stanąc trzymając się za ręce kołem i prowadzić taniec wokół kamienia aż do świtu. Czym taki tanic mógł się kończyć łatwo się domyśleć.

Mówiąc o celtach, chciałbym napomnieć, że święto wszystkich świętych 1go Listopada bierze swój początek od Celtyckiego „Samainu”, który u Bretończyków i Irlandczyków symbolizuje początek Nowego Roku. Celtowie wierzyli, że ich nieśmiertelna dusza w tym dniu niby przez drzwi w przestrzeni kontaktuje z „sid’em” – równoległym światem, obcym, nieznanym czwartym wymiarem, mówiąc dzisiejszym językiem, wciąż tak żądanym do poznania, i niby obserwującym samych celtów.

Mowa celtów. „Brezhoneg” – pochodzi z rodziny języków celtyckich. Breiz – celtycka nazwa Bretończyków. Znane są 3 grupy: Galijska (język galijski), Goidelska (języki: irlandski, szkocki i manx (ludność wyspy Man), i Brytańska (języki bretoński, walijski i kornijski). Niestety większość z tych języków zniknęły z codziennego użytku już 1400 lat temu. W średniowieczu język bretoński zaczyna się różnić od walijskiego i kornwalijskiego przez wpływ słownictwa Romańskiego. Prawdą także jest ten fakt, że sama Bretania podzielona na 5 części posiada tak odrębne dialekty, że łatwiej było by ślązaku z kaszubem się dogadać. Ale jeżeli już spotkacie dziś społecznośc mówiącą po bretońsku, to oni z całą dumą powiedzą, że tyle jest dialektów ile wymów, a bretończyk o prawdziwym sercu celta zawsze się porozumie ze „cymrem” (ze starowalijskiego - „swojakiem”). Naprasza się, czy Cymrowie/Cymeryjczycy lub Kimerowie, też „swojacy” i czy coś mieli wspólnego z Celtami? Ale to już zupełnie inny temat...

MONT ST-MICHEL

Mont st-Michel - góra św. Michała znajduje się na północy przy granicy Bretanii z Normandją nad La-Manchem. Po prawdzie to już jest częśćą Normandii, ale Bretończycy mają tak duży syntement do tego majestatycznego miejsca, że nie mogłem go nie odiwiedzić. Kiedy ujrzałem Mont st-Michel, to moje pierwsze wrażenie było, że patrze na tajemniczą wyspe Avalon. Zamek co się wznośi na górze pośród morza wody nie może pozostawić obojętnym żadnego pelgrzyma.
Dawno dawno temu tąmiejscowość otaczały wielkie gęste lasy. Kilka razy pod czas klimatycznych zmian morskie fale to nakrywały ten ląd na jakiś dłuższy okres to odstępowały. Tak, po milione lat erozji i zmiany landszaftu część ziemi będąc lądem stałym przekształciła się w jedną wielką dziką wydmę wpadającą w otwarte morze. W ciągu dnia mokry piasek (czasem woda pokrywa 5-10 cm powierzchnie) uśmiecha się w odpowiedź do słonecznych promyków, lecz uśmiech ten zdradliwy. Tylko nieliczni z miejscowych wiedzą jak dotrzeć do góry (tylko tak nazywają tą skalistą wysepkę), żeby nie dać się zaciągnąc piaskiem na amen. A pod czas przypływów cała powierzchnia wokół skały napełnia się wodą. I tak, będąc otoczonym ze wszystkich stron wodą pod czas burzy czy mgły ten zamek na skale naprawdę można zmylić z Avalonem.
Skąd się wzięła ta skała są dwie wersje. Geolodzy twierdzą, że top właśnie skutek erozji i odłączeniu się od lądu, kiedy wymyte drzewa dosłownie rozłupili olbrzymią skałę na 4 mniejsze (chociaż nadal potężne) kawałki o granitowym podłożu. Wiatr i woda po latach dodali uroku temu widokowi niczym rzeźbiarz kształtów doskonałości  wyodrębniając coraz to piękniejsze części.  Tak powstały cztery arcydzieła Matki Natury. Pierwsze i największe - Mont st-Michel, pierwotna nazwa którego brzmni jak Mont Tombe. Inni – Tombelaine, Mont-Dol oraz Lillemer. Przydomek „tombe” najprawdopodobniej oznacza tyle, co celtyckie „tun” – elewacja. Chociaż, późniejsze Łacińskie odniesienie do „tumba” odpowiada raczej pogrzebaniu, krypcie. I właśnie z tym ostatnim wiąże się druga wersja powstania tej skały. Według starej legendy (nie wiadomo czy celtyckiej czy nordyckiej – sprzeczka z tego powodu trwa nadal) olbrzymi głaz, może kamień „dachowy” dolmenu był górną częścią Świata? Tak, chodzi mi niby o olbrzymi kamienny korek, którym potężni poprzedni mieszkańcy naszej planety (Atlantowie?) zatkali przejście w ziemi z jednego Świata do innego. Odmiana tej wersji – że potężny kamień spadł z nieba i symbolizował, że właśnie w to miejsce jest portalem kontaktowym między Ziemią a Kosmosem. Prawda nie woobrażam sobie jaka by miała być rujnacja starciu takiego rozmiaru meteorytu z Ziemią, a i pierwsza legenda wygląda na zbyt magiczną, chociaż nie mniej piękną i zachwycającą. Lecz prawdą w tym jest to, że celtowie wykorzystywali tę skałę, za długo do powstania na niej zamku jako swoje miejsce świątyni i kto wie czy naprawdę nie służyło ono wtedy jak obserwatorium.
Po podboju przez Rzymian miejce pzerzyło odnośny spokój aż do najazdów barbarzyńców. Na ten czas na skale juz przebywali pierwsi chrześcianie podejmując ascetyczne życie eremitów. Później pod przewodnictwem Auberta, biskupa Avranch’giego w roku 708 powstaje na górze abbactwo pod zastępnictwem Św. Michała archanioła, pogrąmcy zła i wrogów chrzeźsciaństwa. Oczywiście abbactwo potrzebowało ochrony. Tak były wzniesione pierwsze mury obronne, a w IX wieku Odon de Cluny  z dynastji Karolingów buduje sanctuarium św.Michała i właśnie wtedy powstaje już obesna nazwa tego miejsca. Ale ten wiek także przyniósł epoke najazdu Normandskich wikingów. W roku 911 przywódca północnych przybyszów Rollon podpisuje pakt z królem Francji i staje się pierwszym grafem (hrabią)  Normandii. Już wtedy na Mont st.Michel prawie rok istniał zakon braci Benedektynów. Po ochrzeniu się Rollon zmienia swoje nastawienia do poddanych mu już po prawu ziem i ludzi. Tak, „polecając” swego abbata do Mont st.Michel przynajmniej zaczyna chojnie wspierac budownictwo klasztoru, coraz to mocniej umocując twierdzę i wybodowując ścianę wokól wyspy. Okres z X i do XVI wieku dla Mont st.Michel to okres stałego rozwoju, ukrzepienia jak w architekturze, tak w pozycji u wierze. Chociaż różne dobudowy jak zamkowe tak i kultowo-religijne trwały do połowy XIX wieku, to jednak złoty rozkwit wyspy przepada na średniowecze, gdzie można do dziś podziwiać perły architektury romańskiej, gotyckiej i flamboyanckiej – francuzkiej odmiany późnego gotyku.
Bez wątpienia w ogrom dziedzictwa kulturowego, historycznego  Mont st.Michel pozostaje dla większości miejscem duchowej pielgrzymki ku korzeniam cywilizacji Europejskiej przede wszystkim czarując swoim magicznym majestatem i wciąż przyciągającą tajemniczością.

LEGENDY ARTURIAŃSKIE

Broceliand – kiedy słyszę tą nazwę, to odrazu przychodzi na myśl muzyka jeśli się nie myle bretońskiego zespołu Deep Forest. Ten Las, najstarszy we Francji, śmiało można nazwać sercem Armoryki i ...kołebką legend Arturiańskich. Chodzi mi o te słynne starofrancuskie XII-wieczne romanse Chretien’a z Troyes jak traktat „Le livre de Lancelot del Lac” (Żywot Lancelota z Jeziora) i „Conte du Graal” (Poszukiwania Świętego Graala). Sprawiedliwym było by wspomnieć arcydzieło XV-wiecznego angielskiego pisarza Thomasa Malory „Morte d’Arthur” (Śmierć Artura), do dziś uznawane za kanoniczne w literaturze arturiańskiej. Sam król Artur całkiem mógł być jak Brytem albo Bretończykiem czy to Kornwalijczykiem. Jedno jest pewne – był celtem. Chociaż nie ukrywam, że ostatnia hollywoodska kinowersja Jerry Bruckheimerza o królu Arturze (z Clivem Ownem w roli głównej) mi się spodobała z tego powodu, że Artorius tu podany jako wojownik sarmackich koczewników. Cóż, krew przodków z Dzikich Pól się odezwała.
Legendy Arturiańskie zaś dotarły na kontynent, do państwa Franków i Normandii, właśnie dzięki celtom zamieszkującym Bretoń. Powiadali nawet, że w wojsku Wilhelma Zdobywcy pod czas bitwy przy Hastings znajdowali się oddzały Bretończyków, którzy to mścili za krzywdy doznane przez Anglosasów. Ale powrócmy do Armoryki.

Po środku Lasu Broceliand, w koronie niewielkich troche mrocznych skalistych gór mieści się niezwykłe jezioro o lśniącej błękitnej powierzchni. Właśnie tam, zgodnie z legendą Pani Jeziora dała Merlinowi, temu ostatniemu z druidów, magiczny miecz Excalirbur. Po tym jak Ulther Pendragorn okazał się niegodnym zaufania czarodzieja, Merlin wcisnął miecz w kamień i przyrzekł, że wyciągnie go dopiero rycerz o prawdziwym i czystym sercu. Jak już wiemy był nim Artur (z celtyckiego Art - niedźwiedź , ur - młody, piękny).
W świecie celtyckim, głównym z atrybutów władzy był miecz. Kiedy wódz chciał udowodnic swe prawo do władzy, to musiał stoczyć rytualny pojedynek z pretendentem. W pobliżu miejsca walki na kamiennym ołtarzu kładziono królewski miecz. Po jej zakończeniu triumfator podnosił z głazu miecz, tym samym ogłaszając wszystkim, że to on po prawu sił wyższych (bo przeżył) został wybrany na wodza.
Jeszcze jeden wątek jest powiązany z legendami arturiańskimi w Broceliand, a mianowicie historia tragicznej miłości kochanków Lancelota i Ginewry (Ginewra – ze szkockiego - biała fala). To właśnie po ucieczce Lancelot osiedlił się w Armoryce, w zamku Benwik, co na kraju Lasu i gdzie nie raz toczył z nim walki pan Gawejn.
Bretończycy przekonują, że i Okrągły Stół był najpierw w tym tajemniczym Lesie, a dopiero później został przeniesony do Kamelotu w Kornwalii. W ogóle, dla celtów symbol kręgu był bardzo magiczny – wieczność, nieskonczoność. Nawet po przyjęciu chrześciąństwa ów krąg się połączył z krzyżem, z tąd i znani krzyże celtyckie. 

EPILOG

Według bretońskiej legendy Merlin zasnął (i się rozwiał) pod jabłonią niedaleko od brzegu Jeziora w Lesie. Tak jego duch bezcieleśnie będzie czuwał nad Lasem i latał mgłą nad Jeziorem, czekając aż znów się spotka ze swoją miłością panią Nimavey, którą uśpiła czarodziejka Morgana. Znalazłem tam jedną taką jabłońkę. Kto wie, może to i była ta, pamiętna. I krzyczałem imię Nimavey nad Jeziorem, wołając o przebycie Pani, żeby Merlin odnalazł upragniony wieczny pokój.

Мелхир плодообилия (зачатия и рождаемости), вокруг которого во время полнолуний друиды водили свои хороводы... 
Монт-Сан-Мишель - замок на скале. Только днем, во время отлива к нему ведет одна тропа...   
Гастропостале... Бретонский "Лапрекончик". Как на меня, так на Луи Де Фюнеса похожий 

Забув!
червоний колір на мапі - це саме місцезнаходження Кельтів в Європі 

одні мегаліти служили як храми, а інші, як сховища...

A-a-a-a-aaaa!!!!!!!!!!!!

я впав на коліна і гірко заплакав...   

після такого демаскування історичних ляп навіть не впевнений, чи я хочу реконструювати саме історичний костюм середньовічного шотландця! 
Це розбило мої стериотипи...

Тепер треба вирішити що мені з тим робити...

...може як ця стаття маловідома загалу, то про неї мовчати і далі бігати в кілті?

http://www.albanach.org/kilt.html

The Early History of the Kilt

by Matthew A. C. Newsome
© 2000

This article is adapted from my book, Early Highland Dress, available for $19.95 (or on CD-ROM for only $12.95).  In the book, you will also find additional information, including explicit instructions on how to put on the belted plaid (with pictures!) and much more.  Click here to order!

    The kilt . . . an ancient and noble garment . . . remnant of the early Celtic race of Caledonia.  These are some of the pervading attitudes that one might encounter at the various Scottish festivals and Highland Games around the country today.  Of course, ask an Irishman, and he will tell you that the kilt was actually an ancient garment from Ireland and only later brought into Scotland by migrating Gaels, and moreover the Irish also invented the bagpipes, whisky, and whatever else you care to name.  Ask an Englishman and he will tell you how Thomas Rawlinson, an English native, invented the kilt in the 18th century!  Most of our ideas about the kilt are based on myth, legend, misconceptions, and (worse yet) Hollywood.  Braveheart may get your blood up but depict anything remotely like historically accurate costuming it does not.  I will attempt here to present the reader with some hard, solid facts about just when and where the kilt was developed (and when and where it was not), focusing mostly on the pre-1600 SCA period.
    The majority of information used in this presentation can be found in the book Old Irish and Highland Dress by H. F. McClintock.  This book contains more primary source documentation for Gaelic clothing (Ireland and Scotland as well as some on the Isle of Man) for the SCA period than any other source.  It is a must read for anyone serious in the study of the Gaelic dress.  It was originally published in 1943 by Dundalgan Press in Scotland, but had been long out of print and copies were hard to come by.  Fortunately for us, it has been recently put back in print by Scotpress, here in the United States.

EARLY KILT IN IRELAND?

    There is a widespread belief that persists nowadays of the kilt being the traditional and ancient dress in Ireland, and only later introduced into Scotland.  Let me say that no evidence of any kind can be found in the early Irish records to support this.  McClintock has an extensive section in his book dealing with early Irish dress and nothing he includes can be said to be a kilt.  Often times a writer trying to support this argument will point to one of the many stone carvings on crosses and monuments in Ireland that date before the 11th century and claim the figures are wearing kilts.  In each of these cases, without fail, what is actually pictured is a leine, or Irish tunic.  This may have a skirt reaching to the knee, but the skirt is simply the lower extension of the tunic and not a separate garment as the kilt is.  This is in no way related to the kilt and cannot be said to be an early form of one.  The reader is referred to my article on the leine for further treatment of this topic. Pictured is a scene from the Cross of the Scriptures in Clonmacnois.  The short tunic here is often mistaken for a kilt.
    Another source of confusion is the many figures of soldiers and knights wearing quilted armor.  Various figures abound in Ireland (as well as Scotland) from the early Middle Ages of men in actons (called cotuns in Irish).  These are long, heavy, tunics that have been quilted and padded and serve as a light armour.  Often in the carvings the quilting is depicted with vertical lines running down the tunic.  This is often mistaken for pleating, and since the actons reach the knee, they are often claimed to be representations of kilts.  On such figures where the acton can be seen in full, however, it is painfully obvious that the quilting lines run all the way up the body and that the skirt is simply the lower part of a long tunic—not like the kilt at all.
    If we move further in time to the 16th century, once more we will find representations of Irish men that are supposed to be wearing kilts.  The most frequently cited of them come from Derricke’s Image of Ireland, published in 1581.  He shows many figures wearing garments with heavily pleated skirts that appear to be modern kilts.  What these men are actually wearing are leinte, which by this time had evolved into wrap around shirts with wide, hanging sleeves and elaborately pleated skirts. 

That these men are wearing leinte and not kilts is made obvious by Derrick himself when he writes:

Their shirts be very strange.
Not reaching past the thigh.
With pleats on pleats they pleated are
As thick as pleats may lie.
Whose sleeves hang trailing down.
Almost unto the shoe . . .
This is obviously a description of the leine (shirt) and not of any form of kilt.

Derricke’s Image of Ireland

   Nowhere, not once, has good solid evidence been presented to support the wearing of the kilt in Ireland.  And only since the mid-19th century, at the absolute earliest, has it even been suggested that the kilt was early worn in Ireland.  These were primarily Scottish writers trying to assert the antiquity of the kilt in that country.  Irish writers of the time never mention the wearing of the kilt at all.

THE KILT IN MEDIEVAL SCOTLAND?

    Now we shall deal with the misconception that the kilt is a form of medieval dress.  We can’t blame this on Braveheart, as the notion existed before its release, but the movie certainly did nothing to help matters.  It depicts Scottish Highlanders (and Lowlanders) in the late 13th century wearing poor imitations of kilted garments from the 17th century and painting their faces blue with woad in good 2nd century fashion.  Is it any wonder people are confused?
    Often when one goes to SCA events and Renaissance Faires one will encounter men in very modern kilts with what are sold as “Jacobite” shirts.  These people are simply believing what they have been told—that the kilt is a medieval garment—and accepting that at face value.  I have even sat around one SCA campfire and been approached by a young man in full Highland Dress—modern Highland Dress.  He was wearing a tailored tartan kilt, elastic kilt hose, elastic garters, modern patent leather dress shoes, a white button shirt with a tartan tie, and Balmoral bonnet with his crest badge.  He thought because it was Scottish that it was medieval.  We cannot blame people for suffering from these misconceptions.  It is what they have been taught by the poorly researched “myths” that pass for Scottish history.  So let’s see what we actually do know to be fact about early Highland dress.
    The earliest entry in McClintock for Scotland is from 1093.  He quotes a document called the Magnus Berfaet saga, in which King Magnus ventures to the Western Isles of Scotland and adopts the dress he finds there.  “They went about barelegged having short tunics and also upper garments, and so many men called him ‘Barelegged’ or ‘Barefoot.’” Those wishing to prove the early existence of a kilt almost always cite this document, but nowhere in the document is a kilt mentioned.  People overly willing to sacrifice fact for their desire to date the kilt to antiquity jump at the fact that these men went barelegged and make the assumption that if they were not wearing trousers then they must have been wearing a kilt.  But this assumption is completely invalid as the kilt is mentioned nowhere in this document, and the clothing that is mentioned consists of a tunic and an upper garment which corresponds perfectly with the contemporary dress of the Irish Gaels of the time—the leine and brat.
    The next mention of Highland Dress we get from McClintock is from the 16th century.  Let me stress that nowhere is there to be found evidence to suggest the wearing of any form of kilt in Scotland in the time period before the 16th century.  People may claim various early dates for the wearing of the kilt, but I have yet to see hard evidence for it.  Most often what people are claiming to be a kilt is merely a depiction of a leine, tunic, or acton.
    The type of kilt that we will begin to encounter in the 16th century is called (in my poor Gaelic) a feilidh-mhor (great wrap), a breacan-feile (tartan wrap) or simply a belted plaid.  All refer to the same garment.  I prefer the latter for ease of use.  A plaid or plaide is a length of heavy woolen fabric worn over the body like a mantle or a shawl.  It has nothing to do with the modern American usage of the word plaid, except that they were often of a tartan pattern, which “plaid” is synonymous with in America.  A belted plaid is simply a very long plaid that had been gathered into folds and belted around the body.  It is often called in modern reenactment circles a “great kilt.”  Despite what you saw in Braveheart the belted plaid was not worn in the 13th and 14th centuries.  The belted plaid costumes worn in that movie were not even very good representations of the belted plaids.  I honestly do not know how the costumers could have claimed to have done any historical research—they simply designed a garment that they thought looked both Scottish and medieval.
    The first reference to anything that may be taken as a belted plaid comes as late as 1578.  One Bishop Lesley, writing in Rome, says of the Highland Scots:
Their clothing was made for use (being chiefly suited for war) and not for ornament.  All, both nobles and common people, wore mantles of one sort (except that the nobles preferred those of several colours).  These were long and flowing, but capable of being neatly gathered up at pleasure into folds.
He goes on to describe the rest of the outfit, but it is this section that demands our attention.  The mantle he describes can be taken for a plaid (or what the Irish may call a brat).  The curious fact is that he suggests that these were somehow gathered up into folds.  What he means is unclear.  It is suggested that this refers to the practice of pleating the length of the plaid and belting it around the waist as in the belted plaid.  But we must be careful in assuming too much for Lesley never mentions a belt and his description would imply that the plaids were able to be worn gathered as well as  unfolded, and certainly the large belted plaid as we think of it is too large to be comfortably worn unfolded.  We should remain open to the possibility that they could refer to some early usage of the belted plaid but in no way can we claim that this is definitely a form of the kilt.
     Another document from this period that is very often cited as describing a kilt is George Buchanan’s history of Scotland published in 1581.  He describes the Highland dress this way:
Their ancestors wore plaids of many colours, and numbers still retain this custom but the majority now in their dress prefer a dark brown, imitating nearly the leaves of the heather, that when lying upon the heath in the day, they may not be discovered by the appearance of their clothes; in these wrapped rather than covered, they brave the severest storms in the open air, and sometimes lay themselves down to sleep even in the midst of snow.
This document attests to the rugged constitution of the Highlander, and the fact that the plaids were used as protection from the elements and a form of camouflage as well as a mode of dress.  Since it refers to plaids and seems to indicate a tartan pattern, many eagerly assume this is a kilt or belted plaid.  But such an assumption would be invalid as no form of pleating or belting is mentioned and all of his descriptions are equally valid of an unbelted plaid (i.e. a mantle or brat) which we know to have been worn with frequency.
     The truth of the matter is that only one document has yet been found that dates from before 1600 and without a doubt describes a belted plaid, the earliest form of the kilt.  It is an Irish source, written in Gaelic.  In the Life of Red Hugh O’Donnell written by Lughaidh O’Clery, we read of a group of hired mercenaries from the Scottish Hebrides, employed by O’Donnell in 1594.
These were recognized among the Irish by the difference of their arms and clothing, their habits and language, for their exterior dress was mottled cloaks to the calf of the leg with ties and fastenings.  Their girdles were over the loins outside the cloaks.
Here we have the first definite mention of the belt being worn around the outside of the mantle—the hallmark of the belted plaid.  And it is clear from the context of the description that it was also definitely not an Irish mode of dress and was characteristic of the Scots among them.  It may be possible that the belted plaid was worn or at least in development some time prior to this description, but the hard fact remains that this is the first proof we have of its existence and anything earlier is mere speculation.  Keep in mind that McClintock describes 10 mentions of Highland dress in Scotland prior to this in date and of those 10 only the two mentioned above contain anything that could remotely be suggestive of a belted plaid.  If the belted plaid was being worn with any regularity I think these other writers would have made at least passing mention of it in their descriptions of Highland dress.
     The earliest picture we have of a belted plaid comes from after 1600.  The exact dating is uncertain but it would seem to be from the first decade of the 17th century.  And there are ample 17th century references to the belted plaid so we know its use became nearly universal among the Gaelic Highlanders.  When trying to recreate one of the first belted plaids from the late 16th century, it is necessary to extrapolate from what we know of the garment from later times.  We know is was untailored.  It consisted of a length of woolen material or a linen-wool blend, most often of tartan pattern (although solid colors were worn as one early 17th century portrait of a Campbell chief attests to).  The length would appear to have been between 4 and 5 yards.
     One will often hear it repeated that the plaids had to be at least 9 yards.  Often it is 10, 12 or even 16!  This myth has its foundations in the records of the 17th and 18th century that show where often 8 or 9 yards of tartan are purchased for the making of a belted plaid.  What one needs to realize is that this material was only about 25” wide, and the plaid had to be wide enough to reach from the knees to above the head.  So two widths of material would be sewn together to get a 50” width (or more if needed).  Therefore 9 yards of tartan material would make a plaid 4.5 yards long.  This corresponds with the earliest surviving tailored kilts we have, which all contain about 4 yards of cloth. Certainly 5 is enough for a man of any girth—too much for some.
     I will go into some detail here of how to put on the belted plaid.  Beware of any who tell you “This is the authentic way it was done—period!”   People love to take a little bit of knowledge, act like the expert, and tell everyone where they need to be corrected.  If you go to Highland Games, Renaissance Festivals, or SCA events you will find all manner of people who can tell you that the way you wear your kilt is wrong and the way they wear theirs is right.  Forgive me if I say they are all bunk.  I am one of the few people who can claim to wear the kilt professionally and even I have people approach me with corrections.
     The truth is that we have absolutely no idea how people put on the belted plaid.  What we have are scant descriptions of how they looked and were used when worn, and pictures of people wearing them.  Nowhere do there exist written instructions on how it was put on.  Imagine if you will living in some future time when everything is fastened with Velcro.  You work at a museum of 20th century clothing and you are trying to tie the shoelaces on a pair of reproduction sneakers.  You have pictures of the way people tied their shoes in the 20th century, but no written instructions.  No one wrote down how to tie his or her shoes because everyone grew up learning it at an early age.  The same is true of the belted plaid.  All we have to go on are the pictures.  Any way we can put on the plaid so that the end result looks like our documentation is a valid method.  Most likely they had a variety of ways of putting it on themselves depending on time period, local custom, and personal preference.  Here is one way.
     Begin by laying your material out on the ground.  To start, you may find it easier to lay it all out neatly, but once you get used to doing this, you will not need as much room—you will only need to spread out the section you are currently pleating.  Gather the center part of the plaid into folds or pleats.  This does not need to be neat, precise pleating as in a modern tailored kilt.  Think of it more as being roughly gathered and you will have more authentic looking kilt.  The end goal is to reduce the 4 or 5 yards of material to a length about 1.5 times your waist measurement.  You should aim to have a section of gathers or folds approximately the length of half your waist size in the center, with unfolded sections of equal length on either end.  Since these folds are not sewn in, they can always be readjusted later.  Precision is not something needed when folding your plaid.
     Lie down on your plaid.   I will frequently have people tell me at this point that it just seems silly to suggest that the Highlanders would have lain down to get dressed.  But keep in mind that these plaids were also used as sleeping blankets and the wearer would have more than likely been laying in his plaid already.  You will need to lay down on your plaid, body parallel to the pleats, so that the lower edge hangs about your knees.  Whether it is above, below, or on your knees is personal choice.  There does not appear to have been a standard length as this woodcut of Scottish soldiers from 1641 clearly shows.

    Wrap the two unpleated ends around you.  It is suggested that you overlap them left over right.  There is no historical basis for this but it is the way modern kilts have always overlapped.  You will need to take a sturdy leather belt and run it around your waist at this point and fasten it well.  If you have anything hanging from your belt such as a dirk (knife) or sporran (pouch), make sure it is on your belt before you do this.  Every description I have read of how to put on the belted plaid starts off with having the wearer lay out his belt first upon the ground and then pleating his material out on top of the belt.  I do not know why people suggest this.  It is more difficult this way and is pure foolishness.
     Once you have the belt fastened, stand up.  You are now wearing the belted plaid.  You will notice a large amount of material overlapping your belt and hanging down around your legs.  This material can be arranged around your upper body in any number of ways, depending on the climate and activity level of the wearer.  The illustration above shows some good examples.  It is suggested that the front two corners be pulled around behind your back and tucked in to the belt at the base of the spine.  This will create pockets and allow easy access to your sporran.  The remainder behind you can be pulled up over your head or shoulders in the cold or rain, or left trailing behind in heat.  It can be pulled up and tucked into your belt, forming a large bag for carrying.  Most often part of it is drawn from the back onto the left shoulder and part drawn up under the left arm across the front and pinned together.  This will create a large bag under the left arm, and is quite striking in appearance.   The functions of this garment are many and varied!  But remember when wearing it that the primary concerns are that you are comfortable and covered.  Other than that, feel free to experiment with different ways of arranging it and find one that works well with you.
     Just a few quick notes on how this large wrap became the kilt of today.  I will only touch on this briefly since this takes us well out of the SCA period.  One story commonly repeated is that an Englishman named Thomas Rawlinson opened an iron-smelting factory in the Highlands around the year 1730.  His workers all dressed in the belted plaids, which proved too hot and cumbersome for close work in his factory.  He solved the problem by cutting the garment in half.  The lower part could now be worn separately and the upper part discarded when coming indoors.  This is considered proof that an Englishman invented the Scottish national dress.
     The problem with this story is that we know of numerous illustrations of Highlanders wearing the only the bottom part of the belted plaid that date long before Rawlinson ever set foot in Scotland.  Remember that the belted plaid consisted of two widths of material stitched together.  If one neglects to stitch the two together, and only the bottom 4 yards are worn, pleated and belted around the waist, the resulting garment is called the feilidh-beag (little wrap).  The word is often spelled in English “phillabeg.”  I will not go into detailed evidence of the wearing of the phillabeg here, but I will say that there is some suggestion of its use in the late 17th century, and it was definitely being worn in the early 18th century.  It most likely came about as a natural evolution of the belted plaid and Rawlinson probably observed its and quickly deduced its usefulness in his situation and introduced it among his workers.
     The first instance we have of the pleats being sewn in to the phillabeg, creating a true tailored kilt, comes in 1792.  This kilt is in possession of the Scottish Tartans Society and is currently on display at the Scottish Tartans Museum of Franklin, NC.  It contains 4 yards of tartan, and has wide box pleats that are each sewn in.  This is the first garment that can truly be called a kilt in the form we know it today.  The tailoring and style are different from a modern kilt, but it is a kilt nonetheless, with its origins in the belted plaid of the late 16th century.

AND NOW SOME NOTES ON THE TARTAN

    One cannot discuss the history of the kilt without also discussing tartan.  Though the notion of a “clan tartan” lies far outside the SCA period, this question needs to be addressed for there are many misconceptions regarding tartan among reenactment groups.  The quick answer to any question about pre-1600 tartan is wear what you want.  You should be more concerned over whether the colors could be obtained with natural dyes available in the area than what the specific pattern is.  Clan and families simply did not have any identifying tartans in this early period.
    When do we first find tartan in Scotland and just what is a tartan anyway?  The word “tartan” itself probably derives from the French word tiretaine (the Gaelic word for tartan is breacan).  This word most likely was introduced to Scotland sometime in the sixteenth century, when Scotland was dynastically linked to France.  Tiretaine was a linsey-woolsey cloth (a woolen-linen blend).  This word referred to the fabric itself, and not to any particular type of design.  It’s uncertain when it occurred, but after some time the term “tartan” came to be applied specifically to the pattern of interlocking stripes known in America as “plaid.”  The word “plaid” itself comes from the Scots word “plaide” which referred to the large wrap garment worn in the Highlands from the late 16th century to the late 18th century that consisted of about 5 yards of tartan cloth, approximately 60 inches wide, wrapped and belted around the body—the belted plaid or feilidh-mhor.
     The earliest evidence we have of any tartan (hereafter used to mean any cloth of interlocking stripes) being worn in Scotland is the Falkirk Tartan, so named for the town it was discovered in.  This is a small sample of tartan material showing a simple dark and light check, a design also known as a “shepherd’s plaid.”  This small remnant of material is estimated to be from around 325 AD.
     This by no means is the earliest known tartan in history.  One finds tartan patterned cloth almost wherever a culture had the technology to weave.  Recent excavations in Mongolia reveal Caucasian people wearing tartan patterned clothing that date to over 5000 years ago!  Some have pointed at this as proof that clan tartans have a pre-historic dating, but this is simply not the case.
     Tartan was worn originally in Scotland as a fashionable type of dress.  All tartan was, of course, hand woven and each weaver would take it upon him or herself to create unique and attractive designs based on the colors of dyes available.  Certain colors may have been more common in certain regions, but there was nothing to prohibit someone with money from importing various dyes.  Certain pattern schemes may have been more common in one area than another, but nothing approaching modern clan tartans could be said to have existed.
     Imagine talking to a hand weaver of tartan, a craftsman and an artist, and telling that person that you wanted them to weave the same pattern of tartan in the same colors for everyone in the region (regiment, clan, etc.).  That pattern was set in stone, could not be varied from and was to be the only pattern woven for that clan.  Of course they would never have taken such commands!  Tartan was and still is an art form and individual weavers created a wonderful variety of tartan designs.
     By the 16th century, when we begin to see the earliest type of kilted garment (the belted plaid), tartan had become characteristic of Highland Dress.  Gaelic speaking Highlanders wore tartan of bright and flashy shades to show off wealth and status.  They also favoured darker, natural tones that would emulate the shades of the bracken and the heather so that they might wrap themselves in their plaids and be hidden.  But the colors chosen had more to do with what dyes were available to them (either locally or that they could afford to import) and personal taste than any clan affiliation.
     By the time of the Jacobite rebellions of the 18th century, tartan fashion had become truly outstanding.  Surviving tartan from this period include yellows, purples, golds, greens, oranges, reds, blues, and any number of other bright colors, woven in ever more intricate patterns.  Often more than one tartan would be worn at once.  Meanwhile, in the Lowlands, tartan shawls (also called plaids) were worn favouring more simple, black and white designs.  When the massacre at Culloden left the Jacobite forces in ruin, tartan (along with Highland Dress in general as well as bagpipes) was proscribed.  It was not clan tartan that was being outlawed, but rather tartan as a symbol of Gaelic Scottishness.
     The end of the Jacobite rebellions also saw an end to the clan system in Scotland.  It was not until after Proscription was repealed some 32 years later that the notion of clan tartans really began to form—after any effective clan system had been broken and Anglicized.  The first regular, standardized tartans were woven by Lowland weaver William Wilson, owner of woolen mill William Wilson & Son’s of Bannockburn.  Wilson was the first commercial, industrial producer of tartan material.  On his mechanical looms, he could repeat the same pattern of tartan over and over again without fail.  He at first assigned these patterns numbers, but it was not long before names began to be associated with them as well.
     I suppose it had as much to do with salesmanship as anything else.  By assigning the name of a romantic clan, local city, or popular ruling family to a tartan, Wilson could increase his sales.  But the notion that each clan had its own identifying tartan fit in well with 19th century thought.  This century was a very Romantic time, and notions of “tradition” and “antiquity” had a strong grip on the people.  Writers like Sir Walter Scott added to Scotland’s romantic appeal and soon tartan was all the rage in England as well.  Everyone of Scottish descent wanted to know what “their” clan tartan was.  Queen Victoria loved all things Scottish and insisted when visited by any Highland chief that he be wearing his clan tartan—even if he didn’t have one!
     Even though this system of clan tartans was still very new, the myth already existed that it was somehow ancient.  People assumed this was a traditional practice, and they were more inclined to change history to suit their views than to change their views to suit history.  Soon “experts” arose to travel the country with lists of names placing people into this clan or that one, and telling them what their “ancient and traditional” clan tartan was. Some of these name lists were based on historical associations between families, variations of name spellings, geographical proximity, and often just the fact that they sounded similar.  Tartan books were written, often with little or no supporting evidence. This is the beginning of our system of “clan tartans.”
     To some this is discouraging, but it does not change the fact that today many Scottish clans and families (as well as towns, businesses, and districts) are validly represented with a particular tartan—some 200 years old, some 2 years old.  Tartan is as much a part of Scottish tradition as anything else.  But when creating a historic garment for use within the SCA or other early reenactment group, do not get caught up in the tartan craze.  Remember that the belted plaid predates the standardization of tartan and have fun with it!

а ось і ілюстрації:

до часу знахідки цієї статті я користав з описів горян 14-15 ст. пера Angusа Lauchlan Mackintoshа з 19 ст та описом кланів і їх значень з офіційного сайту лігі кланів Шотландії...
Якщо брати під увагу, що автор Matthew A. C. Newsome не помиляється, то:

кілт який ми зараз знаємо зявився у 18 ст. !!!
шотландський плед, який нам відомий (він же великий кілт, або поясний плед) - 2га половина 16 ст.

у порівнянні до фільму "Хоробре серце"
а прості солдати шотландці часів Вілліама Волласа (1285 - 1307) мали би виглядати не як розмальовані пікти чи кельти (що дійсно було характерно, але тільки для 1-4 ст н.е!) і не як ренесансні Якобіти (чи хоча б сам Роб Рой)... а саме як ірландські найманці... засмаркані і у тряпочках (максимум у ватниках)... але відважні...

в пледи як великі ковдри могли завертатись і раніше, але аж ніяк тоді це не сприймалось саме як шотландське, а дійсно було згідно кліматичних умов і пори року.
ходили у довгих рубахах, а взимку під них вдягали вязані з вовни довгі панчохи. влітку - до колін (такі як у мене) або босоніж.

сама клітинка звичайно була і навіть зустрічається вже у 1 ст. але саме як кельтська клітинка і... полосочка.
заможні шотландці могли носити сорочки з матеріалу у клітинку, але до 16 ст. це не мало кланової приналежності.

якщо заможні то з обладунків переважала кольчуга і брегант.
також мали баклери і клеймури - без змін стандартні шотландські тяжкі півтораручні.

а решта, хто що під рукою...

кланові приналежності по кольорам.
вони існують, але насправді зпочинаючи з того самого кінця 16 ст. і не так багатогранно як тепер модно - типу, що не розгалуження клану, то новий відтінок.
так, вони і створюють нові відтінки (особливо діаспорні шотландці) і навіть красиві, але не... історично обєктивні.

кілт у мене і Олі дійсно істолричні і належать до кланів МакЛауда оф Гарріса і Мак Грегора, але... блін... з 18 ст...

щодо саме моєї реконструкції, то тепер з огляду на остатню інфу...
мене може врятувати тільки великий (5-6 м) шмат тканини у червоно-чорну клітинку який би я заповивав навколо довгої рубахи.
Тоді ще можна буде говорити про 14 столітнього шотландця, котрий спустився з гір...

а якщо говорити історично саме про озброєння, то хоча мій Braveheart і є моєю гордістю, то історично тільки з ним і у бреганті (максимум ще шотландський шапель з відкритим обличчям) кидітись у бугурт аж занадто реалістично...

досить цікавим є той факт, що у середньовіччі аж до поч. 16 ст. ірландці і шотландці були нпдзвичайно подібні між собою у побуті і костюмах (я би сказав, що як українці і білоруси - ліцьвінське походження котрих я колись досліджував). Адже саме такий кілт саме пішов з Ірландії!!!

ось такі то ми іро-шкоти...

хай живе IRA !!! 

ось так то...